Restrukturyzacja firmy to czas zmian i niepewności dla pracowników. Jednym z kluczowych pytań, które pojawia się w takich sytuacjach, jest kwestia odpraw – czy przysługuje i w jakiej wysokości. Warto zrozumieć, jakie prawa mają pracownicy podczas restrukturyzacji przedsiębiorstwa oraz jakie obowiązki spoczywają na pracodawcy. Przeczytaj nasz artykuł, w którym wyjaśniamy najważniejsze aspekty związane z restrukturyzacją firmy a odprawą.
Restrukturyzacja firmy a odprawa – kiedy pracownik ma do niej prawo?
Restrukturyzacja firmy a odprawa dla pracownika to temat, który interesuje zatrudnionych, gdy pojawiają się pierwsze sygnały o planowanej restrukturyzacji. Warto więc wiedzieć, że pracownik ma prawo do odprawy, gdy w wyniku restrukturyzacji firmy dochodzi do rozwiązania jego umowy o pracę z przyczyn organizacyjnych lub ekonomicznych.
Warunkiem jest m.in. odpowiedni staż pracy u danego pracodawcy oraz formalne wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Wysokość odprawy i jej forma zależą od długości zatrudnienia oraz rodzaju restrukturyzacji, ale podstawową zasadą jest zapewnienie wsparcia osobom tracącym pracę wskutek zmian w firmie.
Czy restrukturyzacja firmy zawsze oznacza konieczność wypłaty odprawy pracownikom?
Restrukturyzacja firmy nie zawsze oznacza konieczność wypłaty odprawy pracownikom. Prawo do odprawy powstaje tylko w określonych sytuacjach przewidzianych w ustawie o szczególnych zasadach rozwiązywania stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników:
- Rozwiązanie umowy z przyczyn niedotyczących pracownika – czyli zwolnienia z powodu reorganizacji, likwidacji stanowiska, spadku zamówień czy innych zmian ekonomicznych w firmie.
- Spełnienie wymaganego stażu pracy – odprawa przysługuje pracownikom zatrudnionym przez określony czas u danego pracodawcy (zwykle co najmniej 6 miesięcy, zależnie od regulacji i rodzaju odprawy).
- Formalne zakończenie stosunku pracy – odprawa jest wypłacana tylko wtedy, gdy umowa zostaje faktycznie rozwiązana lub wypowiedziana z przyczyn organizacyjnych, a nie w sytuacji np. samej zmiany warunków pracy.
Oznacza to, że sama restrukturyzacja, jeśli nie prowadzi do zwolnień, nie obliguje pracodawcy do wypłaty odprawy.
Jak długo trwa proces wypłaty odprawy po ogłoszeniu restrukturyzacji?
Trudno dokładnie odpowiedzieć na pytanie, ile trwa restrukturyzacja firmy i zarazem proces wypłaty odprawy po ogłoszeniu restrukturyzacji. Standardowo zajmuje od kilku dni do kilku tygodni, w zależności od momentu zakończenia stosunku pracy, wewnętrznych procedur firmy czy czasu potrzebnego na obliczenie oraz przygotowanie dokumentów odprawy. Często odprawa jest wypłacana w dniu rozwiązania umowy lub w najbliższym terminie wypłaty wynagrodzenia.
W jaki sposób oblicza się wysokość odprawy podczas restrukturyzacji?
Na wysokość odprawy podczas restrukturyzacji przedsiębiorstwa wpływają m.in. długość zatrudnienia u danego pracodawcy. Odprawa pieniężna przy zwolnieniach z przyczyn niedotyczących pracownika regulowana jest ustawą z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Warunki stosowania ustawy i prawa do odprawy:
- Musi to być pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników.
- Przy zwolnieniach grupowych: w ciągu 30 dni musi być zwolnionych co najmniej:
- 10 pracowników, gdy zatrudnia mniej niż 100 osób,
- 10% pracowników, gdy zatrudnia 100-299 osób,
- 30 pracowników, gdy zatrudnia co najmniej 300.
*Cytowana ustawa dotyczy także zwolnień indywidualnych, pod warunkiem że przyczyny zwolnienia leżą po stronie pracodawcy.
Wysokość odprawy (art. 8 cytowanej ustawy):
- zatrudnienie krótsze niż 2 lata – odprawa w wysokości 1-miesięcznego wynagrodzenia,
- zatrudnienie 2-8 lat – 2-miesięczne wynagrodzenie,
- zatrudnienie powyżej 8 lat – 3-miesięczne wynagrodzenie.
Limit maksymalny: odprawa nie może przekroczyć 15-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy.
PRZYKŁAD: Pan Jan przepracował 12 lat u swojego pracodawcy i został zwolniony z przyczyn niedotyczących pracownika. Jego miesięczne wynagrodzenie brutto: 15 000 zł, a obowiązujące minimalne wynagrodzenie brutto w 2025: 4 666 zł.
Zgodnie z przepisami, przy ponad 8 latach stażu pracy należy się mu odprawa w wysokości 3-miesięcznego wynagrodzenia: 3 × 15 000 zł = 45 000 zł
Limit ustawowy to 15 × minimalne wynagrodzenie, czyli:
15 × 4 666 zł = 69 990 zł
Czyli obliczona odprawa (45 000 zł) jest niższa niż limit (69 990 zł). W związku z tym Pan Jan otrzyma 45 000 zł brutto odprawy.
- Odprawa liczona jest na podstawie przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego pracownika, uwzględniającego wszystkie składniki wynagrodzenia (podstawę, premie, dodatki stałe).
- Odprawa nie przysługuje np. pracownikom zwalnianym z powodu ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych, a także w sytuacjach, gdy stosunek pracy wygasa na mocy porozumienia stron bez ustaleń co do odprawy.
Co zrobić, jeśli firma w restrukturyzacji unika wypłaty należnej odprawy?
Jeżeli firma w trakcie restrukturyzacji unika wypłaty należnej odprawy, pracownik ma kilka możliwości działania. Od czego zacząć? Najlepiej od rozmowy i pisemnego wezwania. Warto najpierw zwrócić się do pracodawcy pisemnie, precyzując żądanie wypłaty odprawy i powołując się na art. 8 cytowanej ustawy – [Odprawa pieniężna z tytułu rozwiązania stosunku pracy w ramach grupowego zwolnienia].
Jeśli to nie przyniesie efektów, sięgnij po wsparcie Państwowej Inspekcji Pracy (PIP), która przeprowadzi kontrolę w firmie i wymusi przestrzeganie prawa pracy, w tym wypłatę odpraw. W przypadku gdy pracujesz w większym zakładzie, pomoc możesz otrzymać też od związkowców. Oczywiście może zdarzyć się tak, że wszystkie te środki zawiodą, wówczas jedynym rozwiązaniem jest droga sądowa, czyli wniesienie sprawy do sądu pracy.Pamiętaj! Gdy firma w restrukturyzacji unika wypłaty należnej odprawy, zawsze warto skorzystać ze wsparcia prawnika specjalizującego się w prawie pracy, co zwiększy szansę na skuteczne odzyskanie odprawy.